മാറാല

 

കഥ

മാറാല

 

എം.എൻ. സന്തോഷ്


അച്ഛന്റെ തോളിൽ തൂക്കിയ അവളുടെ സ്ക്കൂൾ ബാഗിൽ പുസ്തകങ്ങൾക്കു പകരമിപ്പോൾ .....

ഭാരമല്ല, ഭയമാണ് അതിലേറെ . അച്ഛന് കാവലാളായ് പാതിരാ കഴിഞ്ഞ നേരത്ത് , ബാഗിലൊരു കൈത്താങ്ങ് കൊടുത്ത്, അവളും നടന്നു .
മാനത്ത് മഴക്കാറ്. മഴക്ക് അകമ്പടിയായി കാറ്റ് . ഇടിമിന്നുന്നുണ്ടെങ്കിലും ദൂരെയാണത്. മിന്നൽ വെളിച്ചത്തിൽ അവൾ കണ്ടു. ഇതാണാ വീട്.

ഈ മതിൽ കടക്കണം. മതിൽ ചേർന്ന് നിൽക്കുമ്പോൾ മഴത്തുള്ളികൾക്ക് മുള്ളുകളുണ്ടെന്ന് തോന്നിച്ചു.
അമ്മയിപ്പോൾ അഗാധമായ ഉറക്കത്തിലായിരിക്കും . ഗുളികകൾക്കൊപ്പം ചെറിയ ഡോസിൽ ഉറക്കഗുളികയും കഴിക്കണം. എങ്കിലേ വേദനയറിയാതെ ഉറങ്ങാറുള്ളു. അമ്മ മയക്കം വിടും മുൻപ് ദൗത്യം പൂർത്തിയാക്കി വീട്ടിലെത്തണം. അമ്മക്കരികിൽ കിടന്നുറങ്ങണം.
സ്കൂൾ ബാഗിലിതെല്ലാം ഭദ്രമായി വെച്ച് സിപ്പിടുമ്പോൾ അമ്മ പറഞ്ഞതാണ് , രാത്രീല് വേണ്ട, നേരം വെളുത്തിട്ട് വീട്ടുകാര് വരുമ്പോ നേരിട്ട് കൊടുത്താ മതീന്ന്.
അപ്പോൾ അവൾ പറഞ്ഞു.
" വേണ്ടമ്മ , രാത്രി തന്നെയായിക്കോട്ടെ ഇതിവിടെ വെച്ചേക്കണ്ട. "

അച്ഛൻ തട്ടിൻ പുറത്ത് നിന്നും മരഗോവണിയിറങ്ങി വരുമ്പോൾ മാളു സ്കൂളിലേക്ക് പുറപ്പെടാനുള്ള തിടുക്കത്തിലായിരുന്നു.
മച്ചിൻ പുറത്ത് എന്തെടുക്കുമായിരുന്നു നിങ്ങളെന്ന് അമ്മയുടെ പാരവശ്യത്തോടെയുള്ള അന്വേഷണത്തിന് നോട്ടടിക്കുവായിരുന്നു എന്നായിരുന്നു പാതി ദ്വേഷ്യത്തോടെ അയാളുടെ മറുപടി.
അമ്മ ചിരിച്ചു.
" തട്ടിൻ പുറത്ത് നോട്ടടി യന്ത്രം. നല്ല തമാശ. പണ്ട് ഉപ്പുമാങ്ങ വെച്ച വലിയ ചീനഭരണിയുണ്ടവിടെ."
" കേറി നോക്ക്. ചീനഭരണിയിൽ നോട്ടും പണ്ടങ്ങളുമാണ് . നെറച്ച് വെച്ചിട്ടുണ്ട്. "
അവരുടെ വർത്തമാനം തട്ടിയും മുട്ടിയും തുടരവെ മാളു സ്കൂൾ ബാഗേന്തി വന്നു.
" അച്ഛേ, സൈക്കിളിന്റെ താക്കോല് . സ്കൂളീ പോട്ടെ."
അച്ഛേടെ പുതിയ പ്രെഡക്ട്സ് സ്ക്ളീന്ന് വന്നിട്ട് കാണാം എന്ന് പറഞ്ഞ് താക്കോല് വാങ്ങുമ്പോൾ അച്ഛേ ടെ കൈപ്പത്തിയിലെ മുറിവ് പാടുകൾ അവളുടെ ശ്രദ്ധയിൽ പെട്ടു.
ഇപ്പോൾ മുറിഞ്ഞതല്ല. രക്തം ഉണങ്ങിയിട്ടുണ്ട്. ഇന്നലെ രാത്രി ഭക്ഷണം കഴിക്കുമ്പോൾ ഉണ്ടായിരുന്നുമില്ല. അതിനു ശേഷമെപ്പഴോ.
" അച്ചേടെ കൈ മുറിഞ്ഞിട്ടുണ്ടല്ലോ."
അതയാൾ കേട്ടതായി ഭാവിച്ചില്ല. അച്ഛന്റെ മുഖത്തെ വിചാര ഭാവങ്ങൾ അവൾ സൂക്ഷ്മമായി നോക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നു.
അച്ഛേടെ തലേലും ഷർട്ടിലും നെറയെ മാറാലയാണല്ലോ. തട്ടിൻ പുറം മാറാല മുറ്റി നിൽക്കുകയാണ്. അങ്ങോട്ട് കയറാറില്ലാത്തതാണ്. എലിയും കുറകളുമാണ് വാസം.
" നോട്ടടിയായിരുന്നല്ലോ അവിടെ. പിന്നെങ്ങനെ മാറാലയാകാതിരിക്കും."
പിന്നെയും അച്ഛനെ ചൂടാക്കുന്ന അമ്മയുടെ വർത്തമാനം കേട്ടപ്പോൾ മാളു വിചാരിച്ചു. ഈ കളിതമാശകൾ അങ്ങിനെ വിട്ടാൽ പറ്റില്ല. കണ്ടിട്ട് തന്നെ കാര്യം.
ബാഗിറക്കി വെച്ച് മാളു ഗോവണി കയറി.
മുകളിൽ തട്ടും മുട്ടും, വലിച്ചെറിയുന്ന ശബ്ദങ്ങളും കേട്ടു. ഇതെന്തെന്ന് വിചാരിച്ച് അമ്മ കൈ മലർത്തി.
അൽപ്പ നേരത്തിനകം , മുടി നിറയെ മാറാല മൂടി അവൾ തട്ടിൻ വാതിൽക്കലെത്തി.
" അച്ചടി യന്ത്രമില്ലമ്മേ. നോട്ടുകെട്ടുകളുണ്ട്. അഞ്ഞൂറിന്റെ കെട്ടുകൾ. കുറെ സ്വർണ്ണവും . അച്ഛേ , ഇതെവിടുന്ന്?"
അപ്പോളവൾ മാളൂട്ടിയായിരുന്നില്ല. വെളിച്ചപ്പാടിനെ പോലെ വിറ കൊള്ളുകയായിരുന്നു.
കലി തുള്ളി ഗോവണിയിറങ്ങി വരുന്ന മകൾ.
കട്ടിലിലേക്ക് പാരവശയായി ചായുന്ന ഭാര്യ.
അയാൾ ഭാര്യയെ താങ്ങി പിടിച്ചു.
അയാളുടെ വലത് കരം സ്വന്തം ശിരസ്സിൽ പതിപ്പിച്ച് വെച്ച് മാളു കരഞ്ഞു.
" സത്യം പറയ് അച്ഛേ, ഇതെവിടുന്ന് ? "
അയാൾ ഒന്നും മിണ്ടിയില്ല. ഉമ്മറ വാതിലിലൂടെ പുറത്തേക്ക് നോക്കിയിരുന്നു. കട്ടിളപ്പടിയിൽ മോളുടെ ബാഗ് നിശ്ചലമായിരിക്കുന്നു.
" അച്ഛനെടുത്തതാണ് മോളേ. നമ്മുടെ സിദ്ധിക്ക് സേട്ടിന്റെ വീട്ടിന്ന് . വീടടച്ചിട്ടിരിക്കുകയാണ്."
പിന്നെ നിശ്ശബ്ദത.
ഇടവഴിയിൽ സേതു ലക്ഷ്മി സൈക്കിൾ നിറുത്തി ഇങ്ങോട്ട് നോക്കി നിറുത്താതെ ബെല്ലടിക്കുവോളം മൂവരും മൗനത്തിന്റെ അഗാധ ഗർത്തങ്ങളിലായിരുന്നു.
" മാളൂട്ടി , വേഗം വാ. ബെല്ലടിക്കും"
" സേതു പൊക്കോ. ... സുഖല്യാ. ഞാനിന്ന് ലീവാ ... "
ആരോടും ചോദിക്കാതെ തന്നെ , സേതുവിന് മുഖം കൊടുക്കാതെ അവൾ ജനലരികിൽ ചെന്ന് നിന്ന് പറഞ്ഞു.
സേതു ലക്ഷ്മി സൈക്കിൾ ചവിട്ടിപ്പോയി.ഒറ്റക്കും കൂട്ടമായും കുട്ടികള്‍ പിന്നെയും പൊയ്ക്കൊണ്ടിരുന്നു.
ജനലരുകിൽ നിന്ന് വിതുമ്പുന്ന മകളെ അയാൾ ചേർത്ത് പിടിച്ച് അമ്മയുടെ കൂടെ കട്ടിലിലിരുത്തി.
" പോലിസ് വരും. അച്ഛേ നെ കൊണ്ടു പോകും... നാട്ടുകാർ പറയും കളളന്റെ വീടെന്ന് . കള്ളന്റെ മോളെന്ന് വിളിക്കും. "
അമ്മയുടെ തോളിൽ ചാരികിടക്കുന്ന അവൾ വിഭ്രമമായ അവസ്ഥയിലായിരുന്നു.
" എസ്.എസ്.എൽ.സി. ബയോഡേറ്റയിൽ ഒക്യുപ്പേഷൻ ഓഫ് ഫാദർ , ഇലക് ട്രീഷ്യൻ എന്നാ ചേർത്തിരിക്കുന്നത്. എച്ചെമ്മിനോട് പറയാം അത് തീഫ് എന്നാക്കാൻ . അല്ലേ , അമ്മേ ."
" കേട്ടോ മനുഷ്യാ , മോള് പറയുന്ന പൊള്ളുന്ന വര്‍ത്തമാനങ്ങള്‍....നിന്റച്ഛനിത് സൂക്കേടാ. പണ്ടേയുള്ളത്. കണ്ണ് വെച്ചാലതെടുക്കും. നിന്റമ്മയേയും അങ്ങനെ...."
" സ്കൂളിൽ പി.ടി.എ . മീറ്റിങ്ങിന് വന്നപ്പോ , എച്ചമ്മിന്റെ ടേബിളിന്ന് ഗ്ളാസ് പേപ്പർ വെയിറ്റ് എടുത്തപ്പോ ഞാൻ പറഞ്ഞിട്ടാ ഒരു സോറി പറഞ്ഞ് വെപ്പിച്ചത്."
അയാൾ മോളുടെ മുടിയിലും ഉടുപ്പിലും ഒട്ടിപ്പിടിച്ച മാറാലകൾ തൂത്ത് കളഞ്ഞ് പറഞ്ഞു.
" മോള് പറയും പോലെ ചെയ്യാം. അച്ഛനിത് എടുത്തിടത്ത് വെക്കാം. സോറി പറയാം ആരോട് വേണമെങ്കിലും . "
മാളു സ്കൂളിൽ പോയില്ല. ഉച്ചക്ക് ടിഫിൻ ബോക്സ് തുറന്നില്ല. അമ്മയ്ക്കടുത്ത് അവള്‍ കട്ടിലിൽ തന്നെയിരുന്നു.
അയാൾ വർക്ക് ഷോപ്പിലും പോയില്ല.
അമ്മ പറഞ്ഞു.
" ആശുപത്രില് കെടന്നപ്പോ ഈ സിദ്ധിക്ക് സേട്ട് വന്ന് ഒരു കവറ് തന്നു. ഓർമ്മേണ്ടോ . കാശായിരുന്നു . അഞ്ഞൂറിന്റെ കുറച്ച് നോട്ടുകൾ. നന്ദി വേണം മനുഷ്യാ ."
അയാൾ തട്ടിൻ പുറത്തേക്ക് കയറി പോയി.
പ്രകൃതിയും വിറളി പിടിച്ച് പൊരുതുകയാണ്. രൗദ്രതയോടെ ഇടിവാൾ ചുഴറ്റുന്നു. മഴയും മുറുകി. ലക്ഷ്യം നിറവേറ്റാനാകാതെ അച്ഛനം മകളും മഴ നനഞ്ഞ് മതിൽ ചാരി നിന്നു.
ഒരു മിന്നലിന്റെ നടുക്കത്തിൽ കണ്ണിറുക്കിയടച്ച അവൾ , ഒരു വാഹനം അരികിലായി സഡൻ സ്റ്റോപ്പിടുന്ന ശബ്ദം കേട്ടാണ് കണ്ണു തുറന്നത്.
പോലിസ് ജീപ്പ്.
തൊട്ടരുകിൽ നിൽക്കുന്ന വാഹനത്തിൽ നിന്നും ചോദ്യമുയർന്നു.
" ആരാ നിങ്ങൾ? ഈ പാതിരാക്ക് എന്താ പരിപാടി ?"
മാളു വിറച്ചു. അച്ഛന്റെ പ്രതികരണം പെട്ടെന്നായിരുന്നു.
" സ്കൂളിന്ന് ടൂർ കഴിഞ്ഞ് മോള് ബസിറങ്ങീതാ സാറേ . മഴയത്ത് പെട്ടു പോയി. "
അച്ഛൻ പറഞ്ഞ പൊളി വർത്തമാനം കേട്ട് മകൾ ഭയന്നു. ഇനിയെന്താണാവോ?
വാഹനത്തിനകത്ത് കൂടുതൽ പോലിസുകാരുണ്ടായിരുന്നു.
അതിലൊരാൾ പറഞ്ഞു.
" വണ്ടീ കേറിക്കോ. കൊണ്ടു വിടാം. ആ ബാഗിങ്ങ് താ ."
അച്ഛൻ ബാഗ് അകത്തേക്ക് കൊടുത്തു.
മാളു ആദ്യം വാഹനത്തിലേക്ക് കയറി. പിന്നാലെ അയാളും.
ഇരുട്ടും മഴയും ഒരുക്കിയ തടസ്സങ്ങൾ വക വെക്കാതെ വാഹനം സഞ്ചരിച്ചു.
പോലീസ് വണ്ടിയിലിരുന്ന് മാളു ശിരസ് തുടച്ചു.
മഴ നനഞ്ഞിട്ടും മാറാലകൾ പോയിട്ടില്ലല്ലോ..


........................

പ്രതിരോധവഴികളിലൂടെ

 

തിരക്കഥ

സീന്‍ ഒന്ന്

സെപ്തംബര്‍ പത്ത്.

സമയം രാവിലെ 10.00

പ്രതീക്ഷ സെന്ററിന് മുന്‍ വശം. റോഡ്.

സുനില്‍, രമാദേവി തുടങ്ങിയ വൊളണ്ടിയര്‍മാര്‍ നോട്ടിസ് വിതരണം നടത്തുന്നു. പ്രചരണം സജീവം.കാല്‍നട യാത്രക്കാര്‍ക്ക് നോട്ടിസ് കൊടുക്കുന്നുണ്ട്.ഇരു ചക്ര വാഹന യാത്രക്കാര്‍ വണ്ടി നിറുത്തി നോട്ടിസ് വാങ്ങി പോകുന്നത് കാണാം. 

 

 

 

 

 

 

 

ഒരു ബൈക്ക് പാഞ്ഞ് വരുന്നു. സുനില്‍ കൈകാണിക്കുന്നു. ലിഫ്റ്റ് ആണെന്ന് കരുതി ബൈക്കുകാരന്‍ , നോ പറഞ്ഞ് നിറുത്താതെ പോകുന്നു.

പ്രതീക്ഷ സെന്ററിന്റെ ദൃശ്യങ്ങളിലേക്ക് കാമറ മൂവ് ചെയ്യുന്നു. ബോര്‍ഡുകള്‍, ബാനറുകള്‍ എന്നിവയിലേക്ക്...ഗേറ്റിന് മുകളിലെ ബാനറില്‍ കാമറ ഫോക്കസ് ചെയ്യുന്നു. 

 

 

സീന്‍ രണ്ട്

കെ.എസ്.ആര്‍.ടി.സി. ബസ് സ്റ്റാന്‍ഡ്.

സ്റ്റാന്‍ഡില്‍ തിരക്കില്ല. സൂര്യതാപം കൂടി വരുന്നു. ശശിധരനും സന്തോഷും നോട്ടിസുമായി യാത്രക്കാരുടെ അടുത്തേക്ക്. ഓഫിസിനകത്ത് ജീവനക്കാര്‍ക്ക്, ബസില്‍ നിന്നിറങ്ങുന്നവര്‍ക്ക്, ബസ് കാത്ത് നില്‍ക്കുന്നവര്‍ക്ക്... സൗമ്യതയോടെ നോട്ടിസ് വാങ്ങുന്നവര്‍, നോട്ടിസിനു പിന്നാലെ രസീതുണ്ടോ എന്ന് ആശങ്കപ്പെടുന്നവര്‍..വേണ്ടെന്ന് പറയുന്നവര്‍....വിവിധ ഭാവങ്ങള്‍ വായിച്ചെടുക്കാം മുഖങ്ങളില്‍.

ബസ് സ്റ്റാന്റിലെ സ്ഥിരം ലോട്ടറി വില്‍പ്പനക്കാരന്‍ ‍

 തണലിരിക്കുന്ന മുച്ചക്ര വാഹനത്തില്‍ വിശ്രമിക്കുന്നു.

 സന്തോഷ് അദ്ദേഹത്തിന്റെ അടുത്തേക്ക്. നോട്ടിസ് നീട്ടുന്നു.

ലോട്ടറിക്കാരന്‍ : വേണ്ട 

സന്തോഷ് : വാങ്ങിച്ചോ, പിന്നെ വായിച്ചാ മതി.   

ലോട്ടറിക്കാരന്‍ : വേണ്ട. 

സന്തോഷ് : ചേട്ടന് അല്ലെങ്കില്‍ ആര്‍ക്കങ്കിലും പ്രയോജനപ്പെടും.

ലോട്ടറിക്കാരന്‍ : വേണ്ടെന്ന് പറഞ്ഞില്ലേ.

രണ്ട് പേരുടെയും വ്യത്യസ്തഭാവങ്ങള്‍.

 

സീന്‍ മൂന്ന്

കെ.എസ്.ആര്‍.ടി.സി. ബസ് സ്റ്റാന്‍ഡ്.

ശശിധരനും സന്തോഷും നോട്ടിസുമായി തണലില്‍ നില്‍ക്കുന്നു.  

സമീപത്ത് നോട്ടിസ് വായിച്ച് നില്‍ക്കുന്ന 

യാത്രക്കാര്‍.

വെല്‍ ഡ്രസ്സ്ഡ് ആയ ഒരാള്‍ സ്റ്റാന്‍ഡിലേക്ക് നടന്നു വരുന്നു.

സന്തോഷ് നോട്ടിസ് നീട്ടുന്നു, ലഘുവിവരണവും. അദ്ദേഹം നോട്ടിസ് വാങ്ങിച്ചു.

യാത്രക്കാരന്‍ : ഇതോണ്ടോന്നും ഒരു കാര്യോല്ല.

അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആദ്യ പ്രതികരണം.

അദ്ദേഹം നോട്ടിസ് വായിക്കുന്നു. തല കുലുക്കുന്നു.

യാത്രക്കാരന്‍ : നല്ല കാര്യം.

ഞാനൊരു മാസിക തരാം. അദ്ദേഹം ബാഗ് തുറക്കുന്നു.

ഒരു ലഘു പുസ്തകം സന്തോഷിന് നീട്ടി. വാങ്ങിക്കുന്നു.

യാത്രക്കാരന്‍ : ഞങ്ങളും ഇത് തന്നെയാണ് ലക്ഷ്യം.

"ജീവിതം ആസ്വദിക്കാം. എന്നേക്കും.” പുസ്തകത്തിന്റെ പുറം ചട്ടയില്‍ ടൈറ്റില്‍.

സന്തോഷ് പുസ്തകത്തിന്റെ താളുകള്‍ മറിച്ച് നോക്കുന്നു. 

 

 "കുടുംബങ്ങളും കൂട്ടുകാരും ഒന്നിച്ച് സമാധാനവും സന്തോഷവും 

നിറഞ്ഞ ജീവിതം ആസ്വദിക്കാം. കുറച്ച് കാലത്തേക്കല്ല,  

എന്നേക്കും.” സങ്കീര്‍ത്തനം 22:26

"ദൈവം മനോഹരമായ ഒരു ഭാവി ഉറപ്പ് തരുന്നു.”

പുസ്തകത്തിന്റെ പുറം ചട്ടയില്‍ ഇതും വായിച്ചു.

 ബൈബിള്‍ വചനങ്ങള്‍.

 

 

  

  സന്തോഷ് : നമ്മള്‍ ഒരേ ലക്ഷ്യം, മാര്‍ഗം രണ്ട്, അല്ലേ ?

യാത്രക്കാരന്‍ : നിങ്ങള്‍ ചെയ്യുന്നതും ഒരു  നല്ല കാര്യം

അദ്ദേഹം ബസില്‍ കയറാനായി നടക്കുന്നു.

 

 

 

 

സീന്‍ നാല്

കെ.എം.കെ. ജങ്ഷന്‍. ഫ്രൂട്ട് സ്റ്റാള്‍.

നോട്ടിസ് വിതരണം നടക്കുന്നു.

നോട്ടിസ് വായിച്ച് കൊണ്ട് ഒരു യുവാവ്.

യുവാവ് : കടം കേറി നില്‍ക്കക്കള്ളീല്ലാതെ എത്ര പേരാ ആത്മഹത്യ ചെയ്യുന്നതെന്നറിയോ ?നിങ്ങള്‍ക്ക് ലോണ്‍ അടച്ച് കൊടുക്കാന്‍ പറ്റോ. അല്ലാതെ പിന്നെന്താ ഇതോണ്ട് കാര്യം?

ശശിധരന്‍ : ആത്മഹത്യ ചെയ്താ കടബാധ്യത തീര്വോ? പിന്നെ ജീവിച്ചിരിക്കുന്നവരുടെ കാര്യോന്താവും ?

അതാലോചിച്ച് നോക്ക് .

യുവാവിന് പ്രതികരണമില്ല. എല്ലാവരും ചിന്താഭരിതരായി നില്‍ക്കുന്നു.

സീന്‍ അഞ്ച്

കെ.എം.കെ. ജങ്ഷന്‍ മുതല്‍ പടിഞ്ഞാറ് വശത്തെ കടകളില്‍ ശശിധരനും കിഴക്ക് വശത്തെ കടകളില്‍ 

സന്തോഷും നോട്ടിസ് വിതരണം നടത്തി വടക്കോട്ട് നടക്കുന്നു.

സീന്‍ ആറ്

മുന്‍സിപ്പല്‍ ജങ്ഷന്‍. ബസ് സ്റ്റോപ്പ്.

ധാരാളം പേര്‍ ബസ് കാത്ത് നില്‍ക്കുന്നു. അവര്‍ക്കിടയില്‍ നോട്ടിസ് വിതരണം നടക്കുന്നു. അവര്‍ വായിക്കുന്നു.

ഒരു യാത്രക്കാരന്‍ : ആത്മഹത്യ ചെയ്യാന്‍ വിചാരിച്ചയാളെ ആര് വിചാരിച്ചാലും രക്ഷിക്കാനൊന്നും പറ്റില്ല. ഒരു 

മൊമന്റി തോന്നുന്ന കാര്യോണ്. നമ്മളെങ്ങനെ അറിയാനാണ് ? അത് നടന്നിരിക്കും.

 

സന്തോഷ് : ആ മോമന്റിന് മുമ്പുള്ള ചില ലക്ഷണങ്ങളുണ്ട്. അത് തിരിച്ചറിയാന്‍ കഴിഞ്ഞാല്‍...അതറിയാന്‍

പറ്റും.

യാത്രക്കാരന്‍ : ങ്ഹ . നടക്കട്ടെ.... നല്ല കാര്യം.

 

സീന്‍ ഏഴ്

മുന്‍സിപ്പല്‍ ഓഫിസ്, മുന്‍സിപ്പല്‍ ലൈബ്രറി, ഓട്ടോ സ്റ്റാന്റ് ....നോട്ടിസ് വിതരണവുമായി ഇരുവരും കിഴക്കോട്ട് 

നടക്കുന്നു. ഓട്ടോ ഡ്രൈവര്‍മാരില്‍ നിന്നും നല്ല പ്രതികരണം.

ഓട്ടോ ഡ്രൈവര്‍ : ഞങ്ങളിത് എല്ലാവരോടും പറയാം.

സീന്‍ എട്ട്

അമ്മന്‍ കോവില്‍ റോ‍ഡ് പരിസരം.

അവസാനത്തെ ഒരു നോട്ടിസുമായി സന്തോഷ് ജൂബി വെസ്സല്‍സ് കടയിലേക്ക് കയറുന്നു.

കടയിലെ ബാബു നോട്ടിസ് വാങ്ങുന്നു.

ബാബു : ഇതെവിടെയാണ്?

കടയിലെ പെണ്‍കുട്ടി : ചേട്ടാ, പ്രതീക്ഷ കേസരി റോഡിലാണ്. എനിക്കറിയാം. എന്റെ ഒരു ചേച്ചി അവിടെ

പോയിട്ടുണ്ട്.

സന്തോഷ് കടയില്‍നിന്നും പുറത്തേക്കിറങ്ങുന്നു.

സീന്‍ ഒമ്പത്

സമയം 11.45

കടയില്‍ നിന്നും കാണുന്ന റോഡിന്റെ ദൃശ്യം.

ശശിധരന്‍ റോഡിന്റെ മറുഭാഗത്തു നിന്നും ഇപ്പുറത്തേക്ക് റോഡ് കടക്കാനായി നില്‍ക്കുന്നു.  

 

ഇരുകൈകളും കാലിയാണെന്ന് വിടര്‍ത്തി ഉയര്‍ത്തി സന്തോഷ് വീശികാണിക്കുന്നു. ശശിധരന്‍ റോഡ് ക്രോസ് 

ചെയ്ത് 

ഇപ്പുറത്തേക്ക് വരുന്നു.

ശശിധരന്‍ : നാല് നോട്ടിസു കൂടിയേയുള്ളു. ഇത് കൊടുത്തിട്ട് പോകാം.

ബാക്കിയുള്ള നോട്ടിസ് നാല് പേര്‍ക്ക് കൊടുക്കുന്നു.

സീന്‍ പത്ത്

ഓട്ടോ വന്ന് നില്‍ക്കുന്നു.

ശശിധരന്‍ ഡ്രൈവറോട് : പ്രതീക്ഷ, കേസരി റോഡ്.

ഓട്ടോ മുന്നോട്ട് പോകുന്നു.

THE END

Convocation Ceremonny at IISER Bhopal

 

കുരുതി

 

കുരുതി

വന്നൂ പുഴയിലെ മീനുകൾക്ക്
ഇന്നീ ദുർവിധി.
വരാം കരയിലെ മനുഷ്യർക്കും
നാളെയിതേ ഗതി.
" കൊല്ലുന്നതെങ്ങനെ ജീവികളെ "
എന്നുര ചെയ്തു ഒരു ഗുരു.
കാളിന്ദിയിൽ വിഷം കലക്കിയ
കാളിയനെ കൊല്ലാനൊരു ബാലകൻ
കണ്ണീര് തോരില്ല,
കാളിയൻമാർ വിഷം ചീറ്റും!
കുരുതികളിനിയും തുടരും .
വരുമോ ഒരു താപസൻ ?
എം.എൻ. സന്തോഷ്

 

കണിക്കാഴ്ച്ച

 

എം.എൻ. സന്തോഷ്

വാളും ചിലമ്പുമായ് കോമരങ്ങൾ
പട്ടുടുത്ത് അശ്വതി കാവ് തീണ്ടി
വെയിലേറ്റ് വാടിയ മീനപ്പെണ്ണ്
പാടത്ത് വെള്ളരി കൊയ്ത് കൂട്ടി
വേനലിൽ പൂക്കുന്ന പൂക്കൊന്നകൾ
ചൂടിലും വാടാത്ത  പൊൻപൂവുകൾ
കമ്പിത്തിരിയിലെ പൊൻ വെളിച്ചം
മാനത്ത് സൂര്യന്റെ രാശിമാറ്റം
പൊന്നുരുളി നിറച്ചും കണിക്കാഴ്ചകൾ
വാൽക്കണ്ണാടിയിൽ ആനന്ദത്തിരിത്തെളിച്ചം!

മീനഭരണി -കൊടുങ്ങല്ലൂർ ശ്രീ കുരുംബ ഭഗവതി ക്ഷേത്രം

https://youtu.be/Lmjra67I2I8?si=c0qOWPG5zSQ7ClT0

ഒരു ഈസ്റ്റർ ഗാനം

എം.എൻ. സന്തോഷ്

 

സ്നേഹത്തിൻ ഗീതം നമുക്ക് പാടാം 

ത്യാഗത്തിൻ പുണ്യം നമുക്ക് വാഴ്ത്താം മരണത്തെപ്പോലും തകർത്തു ഈശൻ അനശ്വര സ്നേഹത്തിൻ ദൈവരാജൻ 

 നെഞ്ചോടു ചേർത്തു കുഞ്ഞാടുമായ് നീ ഞങ്ങൾക്കായ് താണ്ടിയ കനൽ വഴികൾ ചുമടേന്തി വേർത്തവർക്കത്താണിയായ് ഹൃദയത്തിൽ നീ തന്ന കാൽപ്പാടുകൾ 

 

സ്നേഹത്താൽ അനശ്വരമായ ജീവൻ ത്യാഗത്താൽ പരിശുദ്ധനായ നാഥൻ എന്നിൽ പരിമളം പരത്തുമവൻ ഹൃദയത്തിൻ അൾത്താരയിൽ വാഴുമവൻ 

 

ദൈവം നമ്മെ തേടിടുന്നു 

ഒരുമയോട വിടുത്തെ പ്രാർത്ഥിച്ചിടാം 

ദൈവം നമ്മെ സ്നേഹിക്കുന്നു 

കരുണയോട വിടുത്തെ സേവിച്ചിടാം 

 

ഹൃദയത്തിൻ വാതിൽ തുറന്നു വെക്കൂ സ്നേഹത്തിൽ അഗ്നി തെളിച്ചു വെക്കു കൂരിരുട്ടിൽ നിന്നുണർന്നെണീക്കൂ രക്ഷകൻ കൽപിളർന്നെത്തിടുമ്പോൾ . 🌷

"ജ്ഞാനപ്പാന" – കാലാതിവര്‍ത്തിയായ കാവ്യം ഇന്ന് പൂന്താനം ദിനം

 

     " മധ്യേയിങ്ങനെ കാണുന്ന 

നേരത്തു 

മത്സരിക്കുന്നതെന്തിനു നാം 

വൃഥാ ? "

      ഇന്ന് പൂന്താനം ദിനം

 

       എം.എന്‍.സന്തോഷ്

 

ഇന്ന് കുംഭമാസത്തിലെ അശ്വതി 

നക്ഷത്രം. മഹാകവി പൂന്താനത്തിന്റെ 

ജന്മദിനം.

" കുംഭ മാസത്തിലാകുന്നു നമ്മുടെ

ജന്മ നക്ഷത്രമശ്വതി നാളെന്നും "

സ്വന്തം ജന്മനാളിനെ സൂചിപ്പിച്ച് 

പൂന്താനം രചിച്ച ജ്ഞാനപ്പാനയിലെ 

വരികളാണിത്.

 

 
മലപ്പുറം ജില്ലയിലെ പെരിന്തൽമണ്ണക്കടുത്ത് കീഴാറ്റൂർ ഗ്രാമത്തിൽ പൂന്താനം ഇല്ലത്തിലാണ് മഹാകവിയുടെ ജനനം. 1547 ആണ് ജനന വർഷം എന്ന് അനുമാനിക്കുന്നു.

ജനമനസ്സുകളിൽ ഈശ്വര ഭക്തിയും 

സദ്ചിന്തകളും 

ഉണർത്തി ഭക്തിമാർഗ്ഗത്തിലൂടെ 

ഉദ്ബുദ്ധരാക്കുക 

എന്ന നവോത്ഥാന പ്രസ്ഥാനത്തിന് നേതൃത്വം 

കൊടുത്ത ഭക്ത കവിയാണ് പൂന്താനം.

സംസ്കൃത പണ്ഡിതനും 

കവിയുമായിരുന്ന മേൽപ്പത്തൂർ 

നാരായണ ഭട്ടതിരിയും പൂന്താനവും ഒരേ 

കാലഘട്ടത്തിലാണ് ജീവിച്ചിരുന്നത്. 

മേൽപ്പത്തൂർ കവിതകൾ പ്രൗഢ 

സംസ്കൃതമായിരുന്നുവെങ്കിൽ ,

 പൂന്താനം ശുദ്ധ മലയാളത്തിലാണ് 

കാവ്യരചന നടത്തിയത്.

 

 

 

" പൂന്തേനാം പല കാവ്യം കണ്ണന് 

നിവേദിച്ച

പൂന്താനം ജ്ഞാനപ്പാന പാടിയ പുംസ് കോകിലം "
പൂന്താനം കവിതകളുടെ ഭക്തിസാന്ദ്രതയും കാവ്യാത്മകതയുമാണ് മഹാകവി വള്ളത്തോൾ ഈ വരികളിലൂടെ വർണ്ണിച്ചത്.
ജ്ഞാനപ്പാന, സന്താനഗോപാലം, ശ്രീകൃഷ്ണ കർണ്ണാമൃതം, ഘനസംഘം , രാഘവീയം, തുടങ്ങി അമ്പതിലേറെ കൃതികൾ അദ്ദേഹം രചിച്ചിട്ടുണ്ട്.

 

 

ജ്ഞാനപ്പാന

" മലയാളത്തിലെ ഉപനിഷത്ത് " 

എന്നാണ് ജ്ഞാനപ്പാനയെ 

വിശേഷിപ്പിക്കുന്നത്. വേദാന്ത 

തത്വങ്ങളും അദ്വൈത സിദ്ധാന്തവും 

മനുഷ്യന്റെ അവസ്ഥാന്തരങ്ങളും 

നിസ്സഹായതകളും വളരെ 

ലളിതമായാണ് ജ്ഞാനപ്പാനയിൽ 

നിർണ്ണയം ചെയ്തിരിക്കുന്നത്. 362 

വരികളിൽ രചിച്ചിരിക്കുന്ന 

ഈ കാവ്യം , ദീർഘകാലത്തെ 

കാത്തിരിപ്പിന് ശേഷം ജനിച്ച മകൻ 

ശൈശവാവസ്ഥയിൽത്തന്നെ 

ആകസ്മികമായി മരിച്ചു പോയതിന്റെ 

തീവ്രദു:ഖത്തിൽ രചിച്ചതാണെന്നു 

പറയുന്നു

   

 

" ഉണ്ണികൃഷ്ണൻ

 മനസ്സിൽ 

കളിക്കുമ്പോൾ

ഉണ്ണികൾ മറ്റ് 

വേണമോ 

മക്കളായ് "

എന്ന് അദ്ദേഹം 

സമാധാനിക്കുന്നുണ്ട്.

മേൽപ്പത്തൂരിന്റെ 

നാരായണീയത്തേക്കാൾ 

പൂന്താനത്തിന്റെ 

ജ്ഞാനപ്പാനയാണ് ജനകീയമായത്. 

ജ്ഞാനപ്പാന അലയടിക്കാത്ത 

ക്ഷേത്രാങ്കണങ്ങളോ, 

ഗൃഹാന്തരീക്ഷങ്ങളോ ഒരു ദിവസം 

പോലുമുണ്ടാകില്ല.

കണ്ടു കണ്ടങ്ങിരിക്കും ജനങ്ങളെ 

കണ്ടില്ലെന്ന് നടിക്കുന്നതും രണ്ട് നാല് 

ദിനം കൊണ്ടൊരുത്തനെ 

തണ്ടിലേറ്റി നടത്തുന്നതുമായ 

കാലത്തിന്റെ ലീലാവിലാസങ്ങൾ കവി 

വർണ്ണിക്കുന്നുണ്ട്.

" ഒന്നിലുമറിയാത്ത ജനങ്ങൾക്ക് ഒന്ന് 

കൊണ്ടും തിരിയാത്ത വസ്തുവായ് 

ഒന്നു 

പോലെയൊന്നില്ലാതൊക്കെയുള്ളതിനൊ

കർമ്മ പാശത്തെ ലഘിക്കാൻ 

ബ്രഹ്മാവിന് പോലും 

അസാധ്യമാണെന്നും ചണ്ഡകർമ്മങ്ങൾ 

ചെയ്തവൻ 

ചാകുമ്പോൾ ചണ്ഡാലകുലത്തിൽ 

പിറക്കുമെന്നും കൃപകൂടാതെ 

പീഡിപ്പിച്ചീടുന്ന നൃപൻ കൃമിയായ് 

പിറക്കുമെന്നുള്ളതുമായ കാര്യങ്ങൾ 

നിത്യ സത്യങ്ങളാണെന്നും ഈശ്വരന്റെ 

ലീലാവിലാസങ്ങളാണെന്നും കവി 

ഉദ്ഘോഷിക്കുന്നു.

കർമ്മങ്ങളുടെ വിളനിലമാണെന്നതാണ്

 ജന്മഭൂമിയായ ഭാരതത്തിന്റെ മഹിമ. 

പക്ഷെ, കാലമിന്ന് 

കലിയുഗമായതിനാൽ നരകങ്ങളിൽ 

പേടി കുറയുന്നുണ്ടെന്നും അതിനാൽ 

വിനാശം ഉറപ്പാണെന്നും 

അദ്ദേഹം മുന്നറിയിപ്പ് നൽകുന്നുണ്ട്.

എത്ര ജന്മങ്ങൾ മലത്തിലും , 

ജലത്തിലും, മണ്ണിലും, മരങ്ങളിലും, 

മൃഗമായും മറ്റും കഴിച്ചു കൂട്ടിയിട്ടാണ് 

ബീജപാത്രത്തിൽ വന്നു വീണതെന്നും 

നീർപ്പോള പോലെയുള്ള ഈ ദേഹത്തിൽ

 വെറും വീർപ്പ്

 മാത്രമാണിങ്ങനെ 

കാണുന്നതെന്നുമുള്ള ന്നതാണ് 

പൊള്ളുന്ന പരമാർത്ഥം.   

 

തത്വചിന്താപരമായ ചില വരികൾ

"രണ്ടു നാലു ദിനംകൊണ്ടൊരുത്തനെ 

തണ്ടിലേറ്റി നടത്തുന്നതും ഭവാൻ

മാളിക മുകളേറിയമന്നന്റെ തോളിൽ 

മാറാപ്പു കേറ്റുന്നതും ഭവാൻ "

“എണ്ണിയെണ്ണികുറയുന്നിതാ‍യുസ്സും

“കൂടിയല്ലാ പിറക്കുന്ന നേരത്തും

കൂടിയല്ലാ മരിക്കുന്ന നേരത്തും

മധ്യേയിങ്ങനെ കാണുന്ന നേരത്തു

മത്സരിക്കുന്നതെന്തിനു നാം വൃഥാ "

"തൃപ്തിയാകാ മനസ്സിന്നൊരു കാലം.

പത്തു കിട്ടുകിൽ നൂറു മതിയെന്നും

ശതമാകിൽ സഹസ്രം മതിയെന്നും "

 

ഈശ്വരന്റെ മായാ വിലാസങ്ങളും 

ജീവിതത്തിന്റെ ക്ഷണികതയും 

നിസ്സാരതയും ദാർശനിക ഭാവത്തോടെ,

തത്വ ചിന്താപരമായി വിശകലനം 

ചെയ്യുന്ന ആ ദർശങ്ങളുടെ അക്ഷയ 

ഖനിയാണ് "ജ്ഞാനപ്പാന "യും ആ 

മഹാകാവ്യം കൈരളിക്ക് സമർപ്പിച്ച 

മഹാകവി പൂന്താനവും 

അനശ്വരമാണ്. 

  ------------------------------------------

 

അയ്യാ വൈകുണ്ഠ സ്വാമി: സാമൂഹ്യ വിപ്ളവത്തിന്റെ മുന്നണി പോരാളി

 

 അയ്യാ വൈകുണ്ഠ സ്വാമി: സാമൂഹ്യ വിപ്ളവത്തിന്റെ മുന്നണി പോരാളി

    സാമൂഹ്യ പരിഷ്ക്കർത്താവായിരുന്ന അയ്യാ വൈകുണ്ഠ സ്വാമികളുടെ 215-)മത്
ജന്മദിനമാണിന്ന് .
1809 മാർച്ച് 12 ന് തിരുവിതാംകൂറിന്റെ ഭാഗമായിരുന്ന കന്യാകുമാരി ജില്ലയിലെ ശൂചീ
ന്ദ്രത്ത് ശാസ്താംകോവിൽ വിളയിൽ പിന്നോക്ക വിഭാഗമായ ചാന്നാൻ സമുദായത്തിലാണ്
അദ്ദേഹം ജനിച്ചത്.
മാതാപിതാക്കൾ ' മുടി ചൂടും പെരുമാൾ ' എന്ന് പേരു വിളിച്ചു. സവർണ്ണ മേധാവികൾ ആ
പേര് കേട്ടപ്പോൾ കലിതുള്ളി.അങ്ങനെ 'മുത്തുക്കുട്ടി ' എന്ന് പേര് മാറ്റി.

സമത്വ സമാജം
തിരുവിതാംകൂറിലെ ആദ്യത്തെ പൗരാവകാശ സംഘടന എന്ന് വിളിക്കാവുന്ന 'സമത്വ
സമാജം ' സ്ഥാപിച്ചതു് അയ്യാ വൈകുണ്ഠ സ്വാമിയാണ് . മനുഷ്യരെല്ലാം സമന്മാർ
എന്നതായിരുന്നു സമത്വസമാജത്തിന്റെ ആപ്തവാക്യം.ചട്ടമ്പിസ്വാമികളുടെ ഗുരുവായ ഷൺമുഖ വടിവേലു, ശ്രീനാരായണഗുരു , അയ്യങ്കാളി
എന്നീ മഹാത്മാക്കളുടെ ഗുരുവായിരുന്ന തൈക്കാട്ട് അയ്യാവ് എന്നിവർ സമത്വ സമാജത്തിന്റെ
പ്രചാരകരായിരുന്നു. സവർണ്ണർക്കെതിരെയുള്ള പിന്നോക്ക ജാതിയിൽ പെട്ടവരുടെ
കലാപമായിരുന്നു അത് .

1881 മുതൽ എല്ലാ വർഷവും മകര പൊങ്കാല ദിനത്തിൽ
അദ്ദേഹത്തിന്റെ ആസ്ഥാനമായ സ്വാമിത്തോപ്പിൽ നടത്തിവന്ന സമ
പന്തി ഭോജനത്തിൽ ചട്ടമ്പി സ്വാമികൾ, ശ്രീനാരായണ ഗുരു,
അയ്യങ്കാളി എന്നിവർ പങ്കെടുത്തിട്ടുണ്ട്.

 

 

സഹപന്തിഭോജനം
1837 ലാണ് 'സമത്വ സമാജം ' എന്ന സംഘടന രൂപീകരിച്ചത് . സമത്വ സമാജത്തിന്റെ
നേതൃത്വത്തിൽ നാനാജാതി മനുഷ്യർ ചേർന്ന് ചരിത്രത്തിലെ ആദ്യത്തെ 'സഹപന്തി
ഭോജനം ' നടത്തി സാമൂഹ്യ തിന്മകൾക്കെതിരെ വിപ്ളവകരമായ പോരാട്ടം നടത്തി.

 

അയ്യാവഴി
ഏക ദൈവാധിഷ്ഠിതമായ 'അയ്യാവഴി ' എന്ന മത വിഭാഗം, കണ്ണാടി പ്രതിഷ്ഠ ,
സഹപന്തിഭോജനം തുടങ്ങി നിരവധി സാമൂഹ്യ വിപ്ളവങ്ങൾക്ക് അദ്ദേഹം തുടക്കം കുറിച്ചു.
' അയ്യാവഴി ' എന്ന മത വിഭാഗം സ്ഥാപിച്ചതോടെയാണ് 'അയ്യാ വൈകുണ്ഠൻ '
എന്നറിയപ്പെട്ടത് . അയ്യാവഴി മതവിഭാഗം അനൗദ്യോഗിക മതമായി ഇപ്പോഴും കന്യാകുമാരി,
തൂത്തുക്കുടി, തിരുനൽവേലി എന്നീ ജില്ലകളിലുണ്ട്.
വസ്ത്രധാരണത്തിന് പോലും കീഴ്ജാതിക്കാർക്ക് വിലക്കുണ്ടായിരുന്ന കാലത്ത് , ഇഷ്ടമുള്ള
വസ്ത്രം ധരിക്കാൻ അദ്ദേഹം ജനങ്ങളെ ആഹ്വാനം ചെയ്ത് നടപ്പിലാക്കി.കൂലിയില്ലാതെ നിർബന്ധമായി ചെയ്യേണ്ട 'ഊഴിയവേല 'ചെയ്ത് വന്ന പുലയർ, പറയർ,
കുറവർ, ചാന്നാൻ തുടങ്ങിയ കർഷക വിഭാഗം ജനങ്ങളെ അത് ലംഘിക്കാൻ ആഹ്വാനം
ചെയ്തു. കൂലി തന്നില്ലെങ്കിൽ വേല ചെയ്യരുത് എന്നദ്ദേഹം അവരെ പറഞ്ഞ് മനസിലാക്കി.
മേൽജാതിക്കാർക്ക് മാത്രമേ അക്കാലത്ത് തലപ്പാവ് ധരിക്കാൻ അവകാശമുണ്ടായിരുന്നുള്ളു.
താഴ്ന്ന ജാതിക്കാരേയും അദ്ദേഹം തലപ്പാവ് ധരിപ്പിച്ചു.

 

കണ്ണാടി പ്രതിഷ്ഠ
ശ്രദ്ധേയമായ ഒരു ആരാധനാ സമ്പ്രദായത്തിനും അദ്ദേഹം തുടക്കം
കുറിച്ചു. 'സ്വാമിത്തോപ്പ് ' എന്ന അദ്ദേഹം സ്ഥാപിച്ച ക്ഷേത്രത്തിൽ
വിഗ്രഹത്തിന് പകരംകണ്ണാടി പ്രതിഷിച്ചു. തലപ്പാവ് വെച്ച്
കണ്ണാടിക്ക് മുന്നിൽ നിന്ന് അതിൽ കാണുന്ന പ്രതിബിംബത്തെ
വണങ്ങി ആരാധിക്കാൻ പറഞ്ഞു.
ജാതി മത ഭേദമന്യേ എല്ലാവർക്കും താമസിക്കാനും പ്രാർത്ഥന
നടത്താനും 'നിഴൽ തൻ കർ ' എന്ന വഴിയോര കോവിലുകൾ സ്ഥാപിച്ചു.
പിന്നോക്കക്കാർക്ക് നിഷേധിക്കപ്പെട്ടിരുന്ന പൊതു കിണറുകൾക്ക് പകരം എല്ലാവർക്കും
ഉപയോഗിക്കാൻ വേണ്ടി 'മുന്തിരി കിണറു'കൾ പണിതു.
തിരുവിതാംകൂറിലെ സ്ത്രീകൾക്ക് ആത്മവിശ്വാസം പകർന്ന് കൊണ്ട് മാറു മറക്കൽ
പ്രക്ഷോഭത്തിന് നേതൃത്വം നൽകി.

ഒരു ജാതി , ഒരു മതം , ഒരു ദൈവം , ഒരു ഭാഷ , ഒരു കുലം , ഒരു ലോകം
'ഒരു ജാതി, ഒരു മതം, ഒരു ദൈവം, ഒരു ഭാഷ, ഒരു കുലം, ഒരു ലോകം ' എന്നത് അദ്ദേഹം
പ്രചരിപ്പിച്ച ഒരു സന്ദേശമായിരുന്നു.
നിരവധി ആചാര ലംഘന കുറ്റങ്ങളും രാജ്യദ്രോഹ കുറ്റങ്ങളും ചുമത്തി അന്നത്തെ
തിരുവിതാംകൂർ മഹാരാജാവ് അദ്ദേഹത്തെ നൂറ്റിപ്പത്ത് ദിവസം കാരാഗൃഹത്തിലടച്ചു.
1851 ൽ 42 വയസിലാണ് അദ്ദേഹം അകാല ചരമമടഞ്ഞത് .
ആ കർമ്മയോഗി തുടക്കമിട്ട സാമൂഹ്യ പരിഷ്ക്കരണ ആശയങ്ങളും പ്രവർത്തനങ്ങളുമാണ്
അദ്ദേഹത്തെ പിന്തുടർന്ന സാമൂഹ്യ വിപ്ളവകാരികൾക്ക് ഊർജ്ജം പകർന്നത്.
കേരളത്തിലെ നവോത്ഥാന വിപ്ളവത്തിന്റെ പതാക വാഹകരില്‍‍ ‍ അയ്യാ വൈകുണ്ഠ
സ്വാമികള്‍ക്ക് നിര്‍ണ്ണായക സ്ഥാനമുണ്ട് .
- എം . എന്‍ . സന്തോഷ്